Seksualiteti i adoleshentëve, gabim i  prindërve shmangia e komunikimit.

Flet psikologia Lira Gjika: Infeksionet seksualisht të transmetueshme si epidemia e gripit

Mosha e marrëdhënieve seksuale është ulur,ndërkohë që në familjet shqiptare nuk flitet shumë për seksin. Prindërit evitojnë tema të tilla. Roli i shkollës është akoma e më i vogël. Përballë kësaj situate sot kemi të rinj me informacion dhe edukim të cunguar mbi edukatën seksuale. Studimet dëshmojnë se abortet dhe sëmundjet seksualisht të transmetueshme në këto mosha janë në rritje. Po çfarë duhet të bëjnë prindërit dhe e gjithë shoqëria për të zbutur këto fenomene. Në intervistën e saj psikologia tregon ku duhet ndërhyrë.

Mosha e marrëdhënieve seksuale të adoleshentët është ulur. .Ju jeni marrë me psikologjinë e fëmijeve. Cfarë duhet të bëjmë ? Cili duhet te jete roli i prindërve sot ?

Është një problem jo i ri. Ndryshimi është që sot flitet dhe njerëzit janë bërë të ndërgjegjshëm  se ka ardhur koha ti mbrojnë fëmijët e tyre. Se me të vërtet një njeri, kur arrin pjekurinë seksuale është i rritur për natyrën, por nuk është i rritur për njerëzoren, për njeriun. Ai duhet të vazhdojë të rritet. Të merresh vetëm me sferën seksuale do të thotë të jetosh në boshllëk.  Dhe ne duhet ta shmangim këtë duke i treguar fëmijës adoleshentit që ka edhe më për ty rritur, ka edhe më për të zbuluar, ka edhe më për të arritur.  Madje gjithë jetës  njeriu ka me tepër për të zbuluar te vetja. Ideja është të mos i bllokojmë fëmijët te ky problem. Një 12 vjeçar është fëmijë por nuk është i vogël, është i rritur. Prindërit duhet të ndërgjegjësohen që nuk janë përgjegjësitë e një fëmijë të vogël që mendon për seks. Një nënë që ka vajzën e saj 14 vjeç duhet të mendojë që asaj i shkon mendja si të realizojë këtë ngacmim që është aq i fuqishëm. Një adoleshent, është i eksituar dhe nuk di si ta menaxhojë këtë eksitim. Nuk e ka të ndërtuar. E ka një masë pa kufij. Për ta ruajtur të mos humbë cilësi apo të mos konsumohet rrugës duhet patur kujdes. Nga ana tjetër duhet patur kujdes për sëmundjet seksualisht të transmetueshme dhe akoma për një problem më të madh që është marrëdhënie me më të mëdhenj se vete. E them këtë sepse është në traditën tonë që vajza 15 vjeçe martoheshin me burra të mëdhenj. Burrat e mëdhenj shohin për vajza të gogla për të mos folur për pedofilinë. Të tilla marrëdhënie pengojnë rritjen, pasi jepen eksperienca të gatshme që nuk lejojnë të njohësh veten. Seksualiteti është shumë i rëndësishëm. Sepse është njohja e parë e njeriut që kur vijmë në këtë jetë. Nuk të njeh njeri nuk të di njeri fytyrën, nuk të di emrin. Të dinë gjininë ,prandaj është shumë e thellë tek njeriu . Pastaj është ajo që është e natyrës, pa këtë ndarje pa këtë dyshe nuk do te kishte riprodhim,  nuk do të  kishte vazhdimësi të jetës. Këtu qëndron kujdesi i të rriturve. Të mos kenë frikë ti ndihmojnë fëmijët që të rriten. Të mos bëjnë atë pyetjen e tmerrshme “PSE” që nuk ka asnjë lloj përgjigje që vetëm shton ndjenjën e fajit, shton konfuzitetin. Por ti thonë: Ka ndodhur kjo? Hajde ta zgjidhim. Po fillon intimiteti. Ti rekomandojnë një mjeku gjinekolog që ti mësojë si të mbrohet. Nuk ka kurajë prindi si t’ja thotë ta çojë te specialisti.  Ata mund t’i tregojnë si të mbrohet jo vetëm për sëmundjet seksualisht të transmetueshme por edhe për shtatëzanitë për ta nisur në kohën e duhur.

Çfarë ndodh me një fëmijë të kësaj moshe? Si mund të ndihmohet konkretisht?

Fëmija sa do i ndërgjegjësuar të jetë  është duke u rritur .Ai duhet ndihmuar të përballojë veten, këtë eksitim të fuqishëm që është brenda natyre. Ai duhet ndihmuar. Është detyrë e të rriturve,nuk është detyrë e fëmijës. Natyrisht  një fëmijë 12 –13 vjeç e ka mendjen aty sepse aq I rritur është .Ai ka filluar te eksitohet ai ka filluar të ndillet. Është në natyrë ndjellja .Natyrisht nga ndjellja duhet ta shpëtojmë. Prandaj them është detyre e te rriturit, është e shkollës është mësuesve e familjes qe ka përballe një adoleshent, jo ta shohë si një objekt të këndshëm për ta shijuar. I shikojmë në rrugë si shihen vajzat por shihen edhe djemtë. Madje djemtë shihen nga të dy sekset. Dhe ky është një problem qe nuk flitet pra është tabu. Dhe gjerat për të cilat nuk flitet janë të frikshme. Ndërsa kur thuhet gjëja, domethënë, njerëzit e mendojnë dhe fillon një farë kontrolli tek vetja,Mos jam dhe unë kështu. Në më këtë mënyrë merren përgjegjësi. Edhe nënat nganjëherë me djemtë nuk e kuptojnë veten. Nuk dinë të kontrollojnë veten. Bën pjesë në edukimin. Jo çdo ndjenjë që provon duhet provuar. Njeriu duhet të zgjedhë. Këtu ndryshon nga kafshët madje edhe ato dinë të zgjedhin. 

Në  lidhje me infeksionet seksualisht të trasnmetueshme ne e kemi përmirësuar survejancën, pavarësisht mbikëqyrjes këto sëmundje janë shtuar mund të na jepni mendimin tuaj pse ndodh kjo?

Kjo ndodh për shumë arsye ;  një nga arsyet është mungesa e informacionit tek të rinjtë. Natyrisht në studimet e fundit që ISHP ka kryer,studimin demografik rezulton që mosha e marrëdhënieve seksuale ka filluar të ulet. Diçka e tillë duhet të na verë në alarm dhe duhet të shtojmë të gjitha mënyrat e komun8ikimit me të rinjtë në lidhje me infeksionet seksualisht të transmetueshme. Unë mendoj që ne nuk bëjmë aq sa duhet në lidhje me mjetet e komunikimit në lidhje me këto sëmundje. Sepse në aktualisht në marrëdhëniet tona të komunikimit nuk përdorim ato mjete sociale që të rinjtë përdorin. Që nga facebooku apo rrjete të tjera sociale. Pra ne jemi pak më të varfër në këtë drejtim. Rinia dhe teknologjia ecin në një shkallë më të lartë kurse informacioni i përcjellë në lidhje me shëndetin ecën në shkallë më të ulët. Pra unë mendoj që ne duhet të rrisim mjetet e komunikimit. Duk shtuar komunikimin me ta edhe sensibilizimi bëhet më i madh. 

Meqë jemi te komunikimi çfarë duhet tu themi te rinjve sot?

Ne duhet ti themi të rinjve që të kryejnë marrëdhënie seksuale të mbrojtura. Duket një gjë shumë e thjeshtë,por që nuk zbatohet nga të rinjtë. Natyrisht kërkon shumë punë që fillon që nga shkollat dhe deri tek mjekët apo specialistët e shëndetit publik. Në duhet të punojmë me mjekët e familjes sepse ata hyjnë në shtëpi dhe merren me të gjithë familjen, natyrisht edhe me adoleshentët. Shëndeti i adoleshentëve duhet të jetë një nga prioritetet sepse ata janë e ardhmja e vendit. Sëmundjet seksualisht të transmetueshme lidhen jo vetëm me shëndetin e të rinjve,por edhe me shëndetin e të porsalindurve japin infeksione dëmtime kongenitale pra kalon brez pas brezi si të thuash. Nëse do të marrim shifrat për të gjithë gripin në sezonin e tij në të gjithë vitin aq kemi një numër të barabartë me sëmundjet seksualisht të transmetueshme që ne i quajmë epidemi e bardhë. Pra infeksione që nuk bihen në sy, nuk shkaktojnë boom si gripi. Janë infeksione nëse do te marrim shifrat për të gjithë gripin në sezonin e tij, në të gjithë vitin të shtrirë kemi një numër të barabartë me sëmundjet e IST infeksionet seksualisht të transmetueshme ne i quajmë epidemi e bardhë, pra infeksione qe nuk bien ne sy, nuk shkaktojnë boom si gripi,janë infeksione të fshehura por janë aty, prandaj ne duhet te flasim vazhdimisht për to dhe te  rrisim ndërgjegjësimin .